مقاوم شدن در برابر سرما در نتيجه افزايش ميزان مواد محلول در سلول ها و بافتهای گياهی و يا در اثر کاهش غلظت باکتري های فعال تشکيل دهنده هسته يخ (Ice Nucleation Active Bacteria= INA ) و يا ترکيبی از هردوی اين فرايندها در گياه ايجاد می شود بدين ترتيب در مناطق گرم در نتيجه کاهش غلظت مواد محلول در داخل گياه و همچنين افزايش باکتری های INA باعث کاهش مقاومت گياه می گردد. گياهانی که از نظر ذخيره غذايی تهی باشند قادر به مقاوم سازی نيستند.
سرمازدگی به شرايطی اطلاق می گردد كه گياه در نتيجه بروز درجه حرارتهای بين صفر تا 10 درجه سانتی گراد (بسته به گونه و رقم) خسارت می بيند .
آثار اولیه این تنش عبارتند از، کاهش عمومی رشد، تغییر رنگ، کلروز، تخریب بافت های سلولی، عدم جوانه زنی بذور، عدم انتقال مواد فتوسنتزی و عدم جذب عناصر غذایی.
برخی از آثار این تنش برگشت پذیر و برخی از آثار دیگر این تنش مانند فتوسنتز در اثر تخریب کلروپلاست ها و پیری زودرس گیاه غیر قابل برگشت می باشند.
یخبندان، عبارت است از کاهش دما تا چند درجه زیر صفر (یخبندان زمستانه و بهاره) که بر اثر آن آب درون سلولی و برون سلولی منجمد شده و به دلیل متلاشی شدن آوندهای چوبی و آبکش و قطع جریان مواد غذایی، مرگ سلول را باعث میگردد.
در بسیاری از مواقع سرمازدگی ويخ زدگی به جای همدیگر به کار می رود در حالی که دو کلمه جدا از هم هستند. در سرمازدگی آب بین سلول ها یخ نمی زند و هسته های یخی به شکل کریستال در بین سلول ها تشکیل نمی شود. اما در یخ زدگی آب بین سلول ها در گیاهان یخ می زند و کریستال های یخی مانندی تشکیل می شوند. یخ زدگی سبب ترکیدن سلول ها و از بین رفتن دیواره سلول ها می شود. معمولا خسارت یخ زدگی چند برابر از خسارت سرمازدگی بیشتر می باشد.
خطر یخبندان در دامنه های جنوبی خیلی کمتر از دامنه های شمالی است. در صورت احتمال وجود سرما‌های دیر رس بهاره محل باغ را در شیب‌های شمالی انتخاب می‌کنند تا در اوایل بهار دیرتر گرم شده و موجب تاخیر در بیدار شدن جوانه‌ها گردد. ایجاد باغ میوه در کنار جنگل ها، رود خانه ها، برکه‌ها و کنار سواحل که دارای هوای مرطوب و نقطه شبنم بالا هستند و آسیب‌های سرمای بهاره را کاهش می‌دهد.
خاک های تیره دارای مواد آلی فراوان می توانند حرارت بیشتری را در خود ذخیره کنند، استفاده از کود دامی به دلیل دارا بودن جمعیت میکروبی مفید زیاد، به دنبال آن فعالیت این میکروب ها سبب تولید گرما از کود دامی می شود درنتيجه می تواند در برابر سرمازدگی درختان بسیار مفید باشد.
خاک پوشیده از علف های هرز خطرات سرما و یخبندان را تشدید می کند، زیرا این نوع پوشش ها با قابلیت هدایت حرارت کم و آزاد نمودن حرارت تشعشعی در شب باعث افزايش خطر سرمازدگی می شوند.
ارقامی که حتی دو یا سه روز دیرتر از ارقام مشابه گل کنند کمتر در معرض خطر سرما زدگی قرار می گیرند. در بعضی از ارقام شکل و حجم شاخ و برگ درخت نیز صدمه ی سرما را کاهش می دهد.
پیوند زدن ارقام بر روی پایه های مقاوم یکی از مؤثرترین اقدامات برای مقاومت ساختمان درختان در مناطقی که با خطر سرما زدگی همراه است می باشد.
یک گیاه ضعیف و آفت زده کمتر می تواند در مقابل سرما مقاومت نماید. کوددهی باعث افزایش سلامت گیاه ودر نتیجه افزایش مقاومت آن به سرما می شود.
درختانی که به طور مناسب کوددهی نشده اند، در پاییز خیلی زود دچار ریزش برگ می شوند و در بهار زودتر از موقع به شکوفه می نشینند و در نتیجه به سرمازدگی حساس تر می شوند.
به منظور افزایش مقاومت گیاهان، باید ازبه کاربردن کود ازته در اواخر تابستان یا اوایل پاییز اجتناب نمود.
زخم ها و جای پیوند در مقابل سرما و یخبندان خیلی حساس هستند، بهتر است پیوند زدن زمانی انجام گیرد که خطر سرما رفع شده باشد.
در مناطقی که احتمال وقوع سرمای انتقالی هست بادشکن ها مفید واقع می شوند.
هرس قبل از سرما درخت را ضعیف نموده و به سرما حساس می سازد. هرس بایستی پس از طی شدن اوج سرما و قبل از بیدار شدن درخت انجام گیرد.
سمپاشی درختان با سموم مسی چون اکسی کلرورمس یا بردوفیکس پس از خزان کامل درختان، قبل ازبروز سرما می تواند سبب کاهش جمعیت باکتری های تشکیل دهنده هسته های یخ در درختان شود و به افزایش مقاومت درختان به سرما کمک فراوانی کند.
در این روش پاشیدن آب روی شاخ و برگ گیاهان و یخ زدن آن به دلیل آزاد شدن گرما از آب در حال یخ زدن، باعث حفاظت از سرما می شود. همچنين آبیاری یک روز قبل از کاهش دما به زیر صفر درجه به صورت غرقابی می تواند در کاهش خسارت سرمازدگی محصولات کشاورزی بسیار موثر باشد زیرا وقتی آب از حالت مایع به یخ می خواهد تبدیل شود گرما آزاد می کند که این گرما از تشکیل یخ در آب بین سلول های گیاهی جلوگیری می کند. یخ آب زمستانه در باغاتی که تازه نهال کاشته شده است توصیه نمی شود.
استفاده از بخاری به منظور گرم کردن موقتی محیط موثر می باشد. هرچه بخاری ها کوچکتر و تعداد آن بیشتر باشد، تاثیر بیشتری خواهد داشت.
با استفاده از فوگر یا سم پاش برای ایجاد حالت مه مصنوعی، می توان از کاهش درجه حرارت جلوگیری نمود. مه تولید شده در نزدیکی زمین متراکم شده و از ورود هوای سرد جلوگیری می نماید.
رنگ کردن تنه با بردوفیکس سبب کاهش میزان جمعیت باکتری های تشدید کننده سرمازدگی می شود.
روغن پاشی ولک به دلیل بستن روزنه های درختان که از کاهش هورمون خواب در درختان جلوگیری می کند سبب تاخیر در بیداری درختان می شود البته زمان روغن پاشی یا هورمون پاشی باید قبل از تورم جوانه ها صورت گیرد تقریباً یک هفته مانده به تورم جوانه ها انجام شود.
فروتست سبب افزایش مقاومت جوانه ها به سرمای زمستانه و بهاره می گردد.
کمک به چوبی و خشبی شدن شاخه ها و تغلیظ شیره گیاهی جهت افزایش مقاومت به سرمازدگی
استفاده از نيترات کلسيم و سولفات پتاسيم در آخرين آبياری، قبل از خزان درختان سبب می شود دمای نقطه انجماد کمتر و یخ زدگی دیرتر اتفاق افتد و برای کم کردن آسیب سرمازدگی تغذیه با ( کلسیم ) همچنين می‌تواند مفید باشد دو روز قبل از وقوع سرما از محلول پاشی با کودهای آمینو اسید و کودهای کلسیمی استفاده شود.
همچنين پس از وقوع سرمازدگی استفاده از ترکیباتی مانند اسيد آمينه، پتاسيم، جلبک دريايی برای رفع آسيب های برگشت پذير ناشی از سرمازدگی توصيه می گردد.
